کتاب مترجم شدن ؛ پاسخ پرسش مهم ترجمه آموختنی است یا تجربه کردنی؟
مشخصات کلی کتاب مترجم شدن :
نام کتاب مترجمشدن
نویسنده: داگلاس رابینسون
ترجمه: رضی خدادادی (هیرمندی)
کتاب مترجم شدن را میتوانید از سایت پاتوق کتاب تهیه کنید.
نگاهی به بخشهایی از کتاب مترجم شدن
لذت و نشاط
برخی گمان میکنند میزان فرسودگی مترجمان بسیار است. خود شغل کمدرآمد است و ارج و منزلتی در جامعه ندارد.
لازمه این کار ساعتها کار توام با فشار روحی ناشی از انجام و تحویل فوری کار و سر و کار داشتن با متنهای کسالتبار در تنهایی است
و بر این اساس بیشتر مترجمان پس از دو سه هفته کاملا فرسوده میشوند.
شاید برخی از مترجمان به چنین سرنوشتی دچار شوند.
اما این که عدهای به چنین سرانجامی نمیرسند و این که مترجمان آزادی هستند که پس از سی سال ترجمه هنوز از کار خود خرسندند،
نشاندهنده به فعلیت درآمدن مهمترین انگیزه است.
آنان از کار لذت میبرند. باید همه ببرند و گرنه چه انگیزش دیگری میتواند بر پا ماندنشان باشد؟
نه شهرت و مقام، نه مال و منال و نه شکوه جاودانی متنهایی که ترجمه میکنند.
پس میماند این که آنان به طریقی در نفس کار خرسندی مستمری مییابند.
معرفی کتاب مترجم شدن
آن را دقیقا در چه مییابند؟ و چرا؟
آیا این موضوع به سلیقه فردی ربط دارد.
یعنی آدمها بر حسب اتفاق عاشق ترجمه کردناند و برخی دیگر نه؟
یا این که برای لذت بردن متعالی از ترجمه راه و روشی هست که باید آموخت؟
این کتاب بر آن است تا به مترجمان راه بیشتر لذت بردن از کار خویش را بیاموزد
تا به جای مشق مهارتهای ویژه ترجمهای یا واژگانی به مهارتهایی بپردازند
که ما آنها را مهارتهای پیش ترجمهای مینامیم.
یعنی مهارتهای بینشی که پیش درآمد و شالوده هر رهیافت کلامی یا زبانی نسبت به متن است:
انگیزه درونی، سعه صدر، پذیرندگی (نوپذیری)، اشتیاق به رشد و تغییر مداوم و یادگیری چیزهای تازه،
التزام و تعهد به حرفه، کسب سرور و شادی از واژهها، نگارههای ذهنی، چالشهای فکری و مردم.
معرفی کتاب مترجم شدن
در حقیقت فرضهای اساسی که رهیافت این کتاب به ترجمه بر پایه آنها قرار گرفته در این اصول متعارف خلاصه میشود:
۱٫ ترجمه بیشتر درباره مردم است تا کلمات.
۲٫ ترجمه بیشتر درباره کارهای مردم و شیوههای نگرششان به دنیای خویش است تا گونههای کاربردی (سیاق کلام) و نظامهای نشانهای.
۳٫ ترجمه بیش از آن چه در مورد تحلیل قاعدهمند متن باشد درباره تخیل خلاق است.
۴٫ مترجم بیشتر به هنرپیشه یا نوازنده شباهت دارد نه به ضبط صوت.
۵٫ مترجم، حتی مترجم متون بسیار فنی، بیشتر به شاعر و رماننویس میماند تا به ماشین ترجمه.
این بدان معنا نیست که ترجمه واژهها یا عبارات یا گونههای کاربردی یا نظامهای نشانهای را در برنمیگیرد.
مسلما اینها همه در ترجمه مهماند.
اما بهتر است بگوییم که برای مترجم سودمندتر آن است که
به چنین مفاهیم مجردی در قالبهای انسانی وسیعتر و همچون جزئی از گفتار و کردار مردم بیندیشد.
معرفی کتاب مترجم شدن
کتاب مترجم شدن در این خصوص است که مترجمان کار خود را واقعا چگونه میبینند
و احساس حقیقی مترجمان حرفهای موفق از ترجمه کردن چیست.
کتاب مترجم شدن آن طور نیست که فکر کردن به ترجمه با حالت انسانیتر، هنریتر و تخیلیتر باعث شود تا این کار جالبتر به نظر برسد.
قدرت تخیل بشری تا بدان جا است که میتواند کاری کند که ترجمه واقعا جالب شود.
خود را بیحوصله تصور کنید و به سرعت بیحوصله خواهید شد.
خود را ماشینی فاقد احساس مجسم کنید، مثل رایانهای که کلمات بیجان را پردازش میکند
تا ببینید با چه سرعتی احساس مردگی و بیجانی و بیحالی به شما دست میدهد.
در عالم خیال خود را در یک فیلم یا نمایشنامه (یا یک موقعیت واقعی) بگذارید در حالی که همراه کسانی که اسناد فنی آنان را ترجمه میکنید
سرگرم کار با ماشین هستید، همگی دور و بر ماشین در جنب و جوشید.
ماشین را بلند میکنید. دکمهها را میزنید و اهرمها را با شتاب میکشید و آن وقت است که احساس سرزندگی بیشتر میکنید.
بخشهایی از کتاب مترجم شدن
سرعت
سرعت و درآمد نزد برخی از مترجمان ارتباط مستقیمی با هم ندارند.
این رابطه مستقیم از آن مترجمان آزاد است. اصولا هر چه مترجم سریعتر ترجمه کند، پول بیشتری نصیبش خواهد شد.
سرعت ترجمه منوط به چند عامل است:
۱_ سرعت ماشیننویسی
۲_ سطح پیچیدگی متن
۳_ سبک و سلیقه شخصی
۴_ تنشهای شغلی و وضعیت کلی روحی
روشن است که هر چه شخص تندتر ماشین کند، بالقوه سریعتر ترجمه خواهد کرد.
هر چه متن دشوارتر باشد، ترجمه آن کندتر خواهد بود. از طرف دیگر زیر فشار زیاد کار کنید و پاداش و تشویق کمی نصیبتان شود،
وضع و حال روحیتان رفتهرفته انگیزهاتان را تضعیف میکند و این نیز در جای خود از سرعت کارتان میکاهد.
اما سومین مورد احتمالا از وضوح کمتری برخوردار است. کیست که سلیقه یا ترجیحش بر کند ترجمه کردن باشد؟
مگر نه این که همه مترجمان دوست دارند تا حد ممکن تند ترجمه کنند؟
و از همه گذشته آیا سرعت همان چیزی نیست که مشتریانمان از ما انتظار دارند؟
نخستین چیزی که باید به خاطر بسپاریم این است که همه مترجمان برای مشتری کار نمیکنند.
وقتی شما برای دل خود ترجمه میکنید، دیگر برای سریع ترجمه کردن انگیزه مالی وجود ندارد.
نکته دوم این که همیشه این طور نیست که همه مشتریان امروز متنی را بدهند و هفته بعد ترجمه آن را بخواهند.
مطلب سومی که باید به خاطر داشت این است که همه افراد حاضر نیستند با نمیتوانند ذوق و سلیقه شخصی خود را تابع تقاضاهای بازار قرار دهند.
آدمهایی هستند که ترجیح میدهند آرام آرام ترجمه کنند.
سر فرصت هر کلمه و هر عبارت را مزهمزه کنند. برای یک بند یک ساعت وقت بگذارند و هر جمله را پیش از پرداختن به جمله بعدی بیعیب و نقص از کار درآورند.
این گونه آدمها احتمالا هیچ گاه در مقام یک مترجم آزاد نمیتوانند به امرار معاش بپردازند.
اما همه مترجمان مترجم آزاد نیستند و مترجمان آزاد همه از راه ترجمه زندگی نمیکنند.
آدمهایی که شغل روزانه، همسر پردرآمد یا خانوادهای ثروتمند دارند، میتوانند هر چه دوست دارند آرام ترجمه کنند.
کتاب مترجم شدن
در هر حال در بیشتر عرصههای ترجمه حرفهای سرعت یک امتیاز بزرگ محسوب میشود.
یک بار در جمع دانشجویان ترجمه از یک مترجم آزاد شنیدم که میگفت:
اگر سریع هستید، مترجم آزاد بشوید و اگر کند کار میکنید کار سازمانی دست و پا کنید.
ولی واحدهای ترجمه شرکتهای بزرگ استراحتگاه مترجمان کندکار نیستند.
واقعبینانهتر آن است که بگویند: اگر سریع هستید کار سازمانی بگیرید
و اگر خیلی سریع هستید طوری که انگشتانتان روی صفحه کلید میرقصد، مترجم آزاد بشوید
و اگر کند هستید، شغل روزانهای بگیرید و شبها به ترجمه بپردازید.
فهرست کتاب مترجم شدن
عنوان
پیشگفتار مترجم
مقدمه
شناخت بیرونی: دیدگاه کاربر
شناخت درونی و شناخت بیرونی
قابلیت اعتماد
قابل اعتماد بودن متن
قابل اعتماد بودن مترجم
به وقت بودن
هزینه
تعادل
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۲٫ شناخت درونی: دیدگاه مترجم
مترجم کیست؟
عزت نفس حرفهای
قابلیت اعتماد
ارتباطات حرفهای
اخلاق
درآمد
سرعت
مدیریت برنامه
اعتلا بخشیدن به منزلت حرفهای
لذت و نشاط
بحث تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۳٫ مترجم در جایگاه کارآموز
هوشمندی مترجم
حافظه مترجم
حافظه بازنما، حافظه جاری
حافظه عقلی، حافظه عاطفی
بافت، ارتباط و رمزگذاری چندگانه
شیوههای یادگیری مترجم
بافت
وابسته به میدان/ نابسته به میدان
محیط متغیر / محیط ساختدار
نابستگی / وابستگی / هموابستگی
رابطهمدارها و محتوا مدارها
درونداد
دیداری
شنیداری
حسی _ حرکتی
پردازش
بافت کلنگرها
گام به گامیها با خطها
مفهومگرایان (مجردگرایان)
عینگرایان (شیئی و حسی)
پاسخ
برون مرجع و درون مرجع
همانندی و ناهمانندی
تکانهای _ تجربی و تحلیلی _ تأملّی
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۴٫ فرایند ترجمه
ماکو: تجربه و عادت
غریزه، تجربه و عادت از دیدگاه چارلز ساندرز پیرس
گمانهزنی، استقرا و قیاس
اجرا، انتخاب و ابقا از نظر کارل ویک
فرایند ترجمه
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۵٫ تجربه
چه تجربهای؟
جهشهای شمّی (گمانهزنی)
الگوسازی (استقرا)
قواعد و نظریهها (قیاس)
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۶٫ مردم
معنای واژهها
مردم را تجربه کردن
برداشتهای اولیه (گمانهزنی)
آشنایی عمیقتر (استقرا)
روانشناسی (قیاس)
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۷٫ دستاندرکاران
نگاهی نو به اصطلاحشناسی
جعل (گمانهزنی)
کار کردن (استقرا)
پژوهشهای اصطلاحشناسی (قیاس)
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۸٫ زبانها
ترجمه و زبانشناسی
چه میتواند باشد؟(گمانهزنی)
کوبیدن راه (استقرا)
آموزش دادن الگوهای انتقال (قیاس)
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۹٫ شبکههای اجتماعی
مترجم، موجودی اجتماعی
تظاهر (گمانهزنی)
تظاهر به مترجم بودن
خود را خواننده زبان مبدا و نویسنده زبان مقصد وانمودن
خود را متعلق به اجتماع کاربران زبان وانمودن
آموختن راه و رسم مترجمشدن (استقرا)
تدریس و نظریهپردازی ترجمه به مثابه فعالیتی اجتماعی (قیاس)
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۱۰٫ فرهنگها
دانش فرهنگی
قرار دادن خود در فرهنگ بیگانه (گمانهزنی)
غوطهور شدن در فرهنگها (استقرا)
آگاهی میان فرهنگی
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
فهرست کتاب مترجم شدن
۱۱٫ آن جا که از عادت کاری ساخته نیست
اهمیت تحلیل
دستگاه فعالساز شبکهای: زنگهای خطر
بازبینی قواعد (قیاس)
بازبینی مترادفها، جایگزینها (استقرا)
گزینش برگردانی که درست به نظر میرسد (گمانهزنی)
بحث
تمرین
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر
پیوست ویژه استادان
کتابنامه
واژهنامه
نمایه
وای خیلی خوبه ساییتون