متون اطلاعاتی یکی از انواع متون در ترجمه هستند که مترجم باید با آن آشنا باشد. در واقع
یکی از اولیهترین و مهمترین مهارتهایی که هر مترجم پیش از شروع کارش میبایست به آن مجهز باشد،
داشتن اطلاعات کافی درباره انواع متون است.
وقتی مترجم درباره نوع متنی که به دست گرفته است،
اطلاعات کافی داشته باشد، آن وقت میتواند بسیار آسانتر کار ترجمه را شروع کند.
اما وقتی که نتواند تفاوت نوع متون را از هم تشخیص بدهد،
در ترجمه کردن آن نیز به مشکل برخواهد خورد. منظور ما از انواع متون در این مقاله، دلیل نوشتن نویسنده آن است.
به این معنا که هر نویسندهای در زمان نوشتن هدفی را در ذهن دارد و قصد دارد با نوشتن به آن هدف ذهنی دست پیدا کند.
به عنوان مثال وقتی یک پزشک متنی علمی را برای یک همایش مینویسد،
طبیعتا قصد دارد مطالب علمی موردنظرش را به شکلی بنویسد که اطلاعات پزشکی به بهترین صورت ممکن منتقل شود
و مخاطب در وقت خواندن مطالب دچار ابهام و یا سردرگمی نشود.
همچنین در این نوع متن، نویسنده به هیچ وجه قصد ندارد که از نوشتههایش برداشتهای مختلفی بشود.
مثلا اگر پزشکی درباره شیوه درمان یک بیماری مقالهای بنویسد،
طبیعتا او میخواهد که شیوه درمان موردنظرش را بدون کوچکترین ابهام و به دقیقترین شکل ممکن به مخاطب بیاموزاند.
به این معنا که اگر دو فرد، یک مقاله پزشکی را بخوانند
و هر کدام برداشتی متفاوت داشته باشند، این مقاله نتوانسته است به هدف خود دست پیدا کند.
اما در مقابل وقتی شاعری شعری مینویسد، دلیل دست به قلم شدن او با یک پزشک کاملا متفاوت است.
در این نوع متن شاعر احساس و یا اندیشه و اعتقاد خود را گاه آن چنان مینویسد
که هر خوانندهای میتواند از آن برداشت متفاوت و خاص خود را داشته باشد.
به همین دلیل است که هر مترجم باید بداند تمامی متنها به دو بخش اصلی متون اطلاعاتی و متون توصیفی تقسیم میشوند
و هر کدام از این دو مورد ویژگیهای خاصی دارد که توجه به آنها باعث بالا رفتن سرعت مترجم در کار ترجمه و نوشتن ترجمهای بهتر میشود.
در این مقاله به توضیح متون اطلاعاتی میپردازیم
و در مقاله بعدی به معرفی ویژگیهای متون توصیفی خواهیم پرداخت.
متون اطلاعاتی چگونه متنی هستند؟
به طور خلاصه میتوان گفت که نویسنده در متون اطلاعاتی سعی دارد تا اطلاعرسانی کند.
هدف او از نوشتن یک متن آن است که خبری و اطلاعی را به شنونده و مخاطب انتقال بدهد.
با این تعریف به خوبی متوجه میشویم که تمامی خبرهای خبرگذاریها که در رسانههای مختلف نوشته و منتشر میشود،
نوشتههای علمی که تخصصی که هدفشان انتقال یک مفهوم است،
متن قراردادهای مختلفی که میان افراد مختلف منعقد میشود و رعایت بندبند و جزئیات آن از اهمیت برخوردار است،
همگی در شمار متون اطلاعاتی قرار دارد.
متنهای اطلاعاتی را میتوان به دو بخش تقسیم کرد
الف) رسمی و فنی
برخی از متون اطلاعاتی در نوشتن مطالب علمی و تخصصی به کار میرود
و متون رسمی و فنی نامیده میشوند.
در این دسته از متون مترجم با اصطلاحات علمی مختلفی روبرو شود
و برای ترجمه آنها میبایست از فرهنگلغتهای تخصصی استفاده کند.
همچنین برای ترجمه این دسته از متون نیازی نیست توجهی به سبک نویسنده داشته باشد.
زیرا مهمترین وظیفه او در ترجمه این گونه متون انتقال درست محتوا به شکلی است که مخاطب بتواند به درستی مفهوم اصلی را دریابد.
شکل نگارشی این نوشتهها نسبت به متون خبری و گزارشی پیچیدهتر است
و از آن جا که این مطالب به مسایل علمی میپردازد، عبارات و اصطلاحات محاورهای در آن به چشم نمیخورد.
به یک نمونه از متن رسمی و فنی دقت کنید:
حظی الخیال باهتمام واسع فی المذاهب الفلسفیه والسیکولوجیه وفی دراسات البلاغه والنقد الأدبی.
وهو اهتمام یستمد مما ینطوی علیه الخیال من فعالیه لا غناء عنها فی منجزات الإنسان الثقافیه عبر التاریخ،
وذلک أن الإنسان من بین الکائنات ذو وعی تاریخی أساسه ضرب من الاصطفاء وانبثاق الوعی.
هذا الوعی تاریخی بفضل قوی أخذ الإنسان بنواصیها وعبر عنها وجعلها ذرائع لتحقق الذات.
إن الإنسان کائن تاریخی تجلی وعیه فی أنساق نامیه من العقائد والتصورات والمواقف والقیم.
هذا الوعی تاریخی لأنه لغوی وخیالی، فباللغه سمی الإنسان الأشیاء، وأسس تضایفا بین الکشف والانکشاف،
وبالخیال أولج الواقع فی اللاواقع، وأوجد منطق التوحید والإدماج، وجسد الفکر فی الصوره،
وتغلب علی عزله النفس عندما تترک لذرائعها فی عالم مفروض.
در متن بالا عبارتهای تخصصی زیادی مانند اللامعقول، انکشاف، أولج الواقع فی اللاواقع و از این دست بسیار به چشم میخورد.
ب) خبری و گزارشی
در این دسته از متون، نوشتهها از دستور زبان و کلمات نسبتا سادهای استفاده میشود
و همان طور که در بالا نیز به آن اشاره شد هدف از نگارش
و تنظیم متون خبری و گزارشی انتقال خبر به مخاطب است
و به همین دلیل رعایت سبک نوشتاری نویسنده از اهمیتی برخوردار نیست.
در این دسته از متون مترجم میتواند بنا به نیاز در ترجمه متن بخشهایی را حذف کرده و یا توضیحاتی را بیفزاید.
یک نمونه متن خبری
اکتشفت وکاله ناسا خلال بحثها عن أی مظاهر لوجود حیاه علی کوکب المریخ،
ملعقه کبیره فی الرمال، ویعتقدون أنها دلیل علی وجود حیاه على الکوکب الأحمر،
وتظهر الصور التی التقطتها ناسا عن طریق لاند روفر،
وجود إناء کبیر على السطح، وتعد هذه “الملعقه” الثانیه التی عُثر علیها على سطح المریخ فی الأعوام الأخیره،
مما یدعم أدله وجود حیاه على هذا الکوکب، وجدیر بالذکر أنه عثر على أشیاء أخرى مثل خواتم وقفازات.
وأوضح شریط الفیدیو لأول مره بشکل صحیح عندما تم تحمیله على یوتیوب مع وصف لمحتوی الفیدیو:
“وجود ملعقه عملاقه على سطح المریخ، هذا شیء مدهش! من الممکن أن تکون بقایا حضاره مفقود”.
وعلق أحدهم على مقطع الفیدیو:
“مع مراعاه أن هذه هی الملعقه الثانیه التی وجدت، فمن الممکن أن تکون دلیلًا على وجود حیاه”. ومع ذلک،
کان هناک آخرون أکثر تشککًا، ممن یشیرون إلى أنه یمکن أن یکون الوهم البصری،
وعلق مستخدم: “
نحن نرى ما نرید أن نراه، یرى بعض القوم وجه یسوع فی أوراق الشای،
والبعض الآخر یرى الرجل فی القمر.
همان طور که در خبر بالا مشاهده کردید، معادل بیشتر کلمات را میتوان به راحتی در فرهنگلغتهای معمولی لغت زبان عربی پیدا کرد
و حتی تعداد قابل توجهی از آنها را نیز میتوان بدون داشتن فرهنگلغت نیز ترجمه کرد.
همچنین در متن بالا جملات کوتاه و نسبتا آسان هستند
و پیچیدگیهایی که غالبا در متون رسمی و تخصصی وجود دارد، در آن به چشم نمیخورد.
در مقاله متون توصیفی میتوانید دومین نوع از انواع متن را بشناسید.
برای خواندن این مقاله لطفا این جا کلیک کنید.
متشکرم از شما جناب غریبیان گرامی و خوشحالیم که مطالب ما نظر شما را جلب کرده است.
همواره سربلند و سرافراز باشید
ممنون بابت مقاله کاربردی شما
امیدوارم در آموزشهایتان بیش از پیش موفق و موید باشید
سپاسگزارم جناب لاری گرامی
سربلند و سرافراز باشید
با تشکر از شما بابت مقاله کاربردی و محتوای خوب سایت.